Wie is de zondebok?

  • 3 min.
  • Opinie

Dat preventie bewezen effectief is in het behandelen en het voorkómen van chronische, niet overdraagbare aandoeningen behoeft geen discussie. De cijfers liggen voor het oprapen en spreken voor zich.
Echter, als je op een normale (werk)dag om je heen kijkt, word je aan alle kanten geconfronteerd met het feit dat wij als samenleving die preventie nog niet goed in de vingers hebben. Wie mogen we daar als zondebok voor aanwijzen? Who’s to blame?

Als medisch specialist heb ik geen tijd. Geen verantwoordelijkheid. Geen overzicht over iemands gehele leven. Ben ik te duur.
Nee, preventie hoort bij anderen.

Want hoeveel nut heeft het mijn patiënt te overtuigen van een gezond voedingspatroon, als het eerste het beste tankstation of de koffietoko om de hoek alles verkoopt wat niet in de Schijf van Vijf zit?
Preventie hoort bij de overheid.

Hoeveel nut heeft het mijn patiënt op het hart te drukken zijn acetylsalicylzuur ter secundaire preventie te nemen, als hij tegelijkertijd zelf zijn trombocyten op een hoop rookt?
Preventie hoort bij de mensen zelf.

Hoeveel nut heeft het mijn patiënt te verwijzen naar een leefstijlcoach om te streven naar echte, duurzame gedragsverandering, als de patiënt dit zelf moet betalen maar dat niet kan?
Preventie is een zaak van de ziektekostenverzekeraar.

Hoeveel nut heeft het mijn patiënt uitleg te geven over hoe belangrijk regelmatige slaap is, als hij gedwongen wordt in ploegendiensten te werken?
Preventie is een zaak van de werkgever.

Hoeveel nut heeft het mijn patiënt te instrueren voor voldoende ontspanning te zorgen, als hij naast zijn baan ook mantelzorger is voor zijn moeder, voor wie geen plek is in een fijn verzorgingstehuis?
Preventie is een taak voor de overheid.

En zo kunnen we de schuldvraag rond blijven geven, als de tikkende rookbom van Linda de Mol in Ik hou van Holland. Totdat het cadeautje ontploft en we, als de confetti is neergedaald, een samenleving zien waarin onze achterkleinkinderen zich verplaatsen in zweefkarretjes omdat ze te zwaar en te slap zijn geworden om zelf te lopen. (Niet mijn idee, zie voor een prachtige visualisatie hiervan de film over de afvalrobot Wall-E uit 2008.)

Who’s to blame? Ik vrees wij allemaal.
Maar gelukkig ligt de oplossing dan ook bij ons allemaal. Ook bij u en mij, zorgverleners.
Onderschat ons niet. Wij kunnen op vele vlakken invloed hebben op de preventie. Soms op kleine schaal, soms op grote, maar de invloed is er altijd. De simpele, korte gesprekstechniek in de spreekkamer die iemand echt motiveert om te stoppen met roken. De kracht van herhaling, als de cardioloog, de MDL-arts en de verpleegkundige allen nadruk leggen op een gezonde leefstijl. De drietrapsraket als eerste-, tweede- en derdelijnszorg elkaar versterken. Het inzetten van je autoriteit als zorgverlener richting overheidsorganen en sociale instanties om het tij te keren. Want vergis je niet, ons ‘witte uniform’ kan deuren openen die voor anderen gesloten blijven. Wij zien dagelijks de ellende van de chronische ziekten. Wij kunnen die persoonlijke verhalen, met de juiste wetenschappelijke duiding, een podium geven. Nietszeggende koude cijfers, levend en warm maken.
Mensen en instanties wakker schudden. Deze magische cocktail, dit waardevolle bezit, collega’s, mogen we niet voor onszelf houden. Geef het een podium, spreek u uit.
Want preventie is niet alleen van die ander, het is van ons allemaal.


Dr. T. (Tamara) Aipassa is cardioloog bij het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen. Onder andere met blogs op haar eigen website Hartverslag.nl en via sociale media maakt ze cardiologische onderwerpen inzichtelijk voor een groot publiek en biedt ze 'snaxercises' aan: korte beweegoefeningen voor tussendoor.